Soğutma Sisteminde Yardımcı Kontrol
Elemanları
Yardımcı elemanlar, sistemin düzenli ve güvenli olarak çalışması için
ana elamanlar dışında kullanılan elemanlardır. Sistem ve çalışma durumuna göre
yardımcı elamanlar kullanılır veya kullanılmazlar.
Manometre: Soğutmada kullanılan manometreler çoğunlukla “yüksek basınç tarafı ” (0 atm
ile 20 atm arası taksimatlı), kompresörden sonra ve “alçak basınç tarafı” (760
mmHg vakum ile 10 atm), kompresörden önce olarak iki adet kullanılır.
Termometre: Cıvalı, alkollü termometreler en ucuz ve
basit sıcaklık ölçü cihazlarıdır. Kompresörden önce ve sonra olmak üzere iki
adet kullanılır. Günümüzde dijital göstergeli termometreler kullanılmaktadır.
Alçak ve Yüksek Basınç Presostatı: Soğutma sistemindeki alçak basınç (emme) hattındaki ve yüksek basınç
(basma) hattındaki basınçları çalışma sırasında sürekli kontrol eder,
belirlenen alçak ve yüksek basınç değerlerinin dışına çıkılmasına engel olmak
için kompresörü durdurur. Kompresörün emme ve basma tarafındaki alçak ve yüksek
basınçların, istenilen alt ve üst sınırların dışına çıkmasını önleyerek daima
emniyet sınırları içinde kalmasını temin eder. Normal çalışma esnasında
kontaklar kapalıdır ve akım geçer. İmalatçı firma tarafından ayarlanmış olan
alt ve üst basınç sınırları dışına çıkıldığı zaman, alçak-yüksek basınç
presostatı, kompresör elektrik motorunu durdurur. Alçak ve yüksek basınç
presostatları beraber veya ayrı ayrı uygulanabilirler.
Diferansiyel Yağ basıncı Presostat: Kompresör yağlama yağı basıncını kontrol eder. Kompresörde gerekli
yağ basıncı olmadığında, belli bir süre sonra (90 saniye) kompresör motorunu
durdurur. Yağ şarjı ve ilgili diğer bakımlar yapıldıktan sonra, reset kontağına
basılıp normal çalışma düzenine geçilir.
Yağ Ayırıcı: Yağ ayırıcının görevi sistemde dolaşmakta olan yağ miktarını azaltmak
ve dolayısıyla sistemin verimini artırmaktır. Yağ ayırıcıların genel kullanım
amacı yağlı deşarj gazlarını ayırmak ve yağın kompresör karterine düzenli ve
doğru bir şekilde geri dönüşümünü sağlamaktır. Bununla birlikte yüksek bir yağ
sıcaklığı oluşturup soğutucu akışkan gaz migrasyonunu önlemek ve yağ içindeki
soğutucu akışkanın ayrılması ve gazın alınmasını sağlama amaçlı
kullanılmaktadır. Yağ ayırıcının kullanılmasında karşılaşılan en önemli sorun;
kompresörün durduğu zaman süreci içerisinde, yağ arıcıda yoğuşarak, kompresör
karterine sıvı halde giren soğutucu akışkanın, kompresörün tekrar ilk çalışmaya
başlaması sırasında sıvı basması, sıvı taşıması ile olaylara neden
olabilmesidir.
Sıvı Tankı: Kondenserden sıvı haline gelmiş soğutucu akışkanı tahliye etmek,
kondenseri rahatlatmak, bakım ve onarım durumunda sıvıya depo görevi gören
tanktır. Kondenserden sonra yer alır ve tüm sıvıyı (soğutucu akışkanı) alacak
büyüklüktedir. Likit tankları sistemde meydana gelen dalgalanmaların
karşılanmasında, genel anlamda sistemin yüksek basınç tarafında, sıvı ile sıcak
gaz arasında bir tampon vazifesi görmek, buharlaştırıcıya sıcak gazın gitmesini
önlemek maksadıyla kullanılır. Bununla birlikte sistem içerisindeki likidin
dinlenmesini sağlamaktadır.
Kurutucu Filtre: Montaj sırasında soğutucu akışkan devrelerinde kalan nemin, alçak
sıcaklıklarda buzlaşarak doğuracağı tıkanıklıkları ve korozyon etkisini önlemek
amacıyla sıvı devresi üzerine konulur. Kurutucuların, ayrıca soğutucu akışkan
devresi üzerindeki yabancı maddeleri süzme (filtraj), özelliği de vardır.
Sistemin içinde sadece kuru ve temiz soğutucu akışkan ile kuru ve temiz yağ
dolaşmalıdır. Akışkanın içine gerek sisteme doldurmadan önce ve gerekse
sistemin diğer elemanlarından bir miktar su karışabilir. Bu su, kılcal borunun
buharlaştırıcıya giriş yerinde donarak sistemi tıkar ve soğutmayı önler.
İçindeki toz ve küçük parçacıklar da tıkanma yapabilirler. Sistem içine su ve
tozların girmesini önlemek hemen hemen mümkün değildir. Bunlardan başka
soğutucu akışkan içinde bazı asitler de bulunabilir. Kondenser çıkışına konulan
kurutucu ve süzgecin (drayer ve süzgeç) görevi su ve asitleri emerek tutmak
küçük katı maddeleri de (toz vs.) süzmektir. Kurutucu ve süzgeç (drayer ve
süzgeç) şu kısımlardan ibarettir:
1) Bakır borudan gövde, kondenser içindeki
basıncı mukavim olarak yapılmıştır. Her iki ucunda boruların girebileceği
delikler vardır.
2) Ufak katı maddeleri tutabilecek ince
tülbent delikli tel boruya doğru gelecek şekilde takılır.
3) Nem emici madde özel surette yapılmış
olan madde 4 – 5 mm emme özelliğinden başka soğutucu akışkan içinde
bulunabilecek asitleri de emerek tutma özelliği de vardır.
Gözetleme Camı: Büyük sistemlerde bulunur. Kondenser çıkışında ve filtreden hemen
sonra konur. Soğutucu akışkanın doymuş sıvı olup olmadığını gözetlemek ve sıvı
seviyesini görmek için kullanılır. Sistemdeki nem hakkında da bilgi verir.
Soğumanın akis statüsünü gözlemleyebilmek ve soğutma sisteminin nem içeriğini
kontrol edebilmek amacıyla hazırlanmıştır. Kondenserin görevini yapıp yapmadığı
kontrol edilir.
Çek Valf: Sıvının veya gazın yalnızca tek bir
yönde akmasını sağlamak için tasarlanmıştır. Çek valf, normal yöndeki akış
sırasında valfin giriş ve çıkış ağızları arasında meydana gelen basınç farkı
ile açılır. Bu basınç azaldığında veya çıkış tarafındaki giriş tarafına nazaran
arttığında kapanır.
Selenoid Valfler: Elektrik akımıyla kumanda edilen bir açma - kapama valfidir. Tesisin
fonksiyonuna veya çalışma amacına göre soğutucu akışkan sıvı veya gaz devreleri
üzerine monte edilir ve termostat veya presostattan alacağı ikaza göre sıvı
veya gaz devresini açar veyahut kapatır. Genellikle elektrik akımı kesildiği
zaman selenoid valf kapalıdır. Genişleme vanasından önce kullanılır. Kompresöre
bağlıdır. Kompresör durduğunda kapanarak akışı engeller.
İşletme Termostatı: Soğutulacak hacim, soğutulacak akışkan veya buharlaştırıcı gibi
kısımların sıcaklıklarının belirli değerler arasında kalmasını sağlayan kontrol
cihazlarıdır. Tesisin değişen soğutma yükü ihtiyacını, solenoid valfe ikaz
vererek soğutucu; ısıl gücünü ayarlar. «on-off» tipi olan termostatlar su veya
salamura soğutucularında giriş devresi üzerine monte edilir, hava
soğutucularında ise (oda termostatı) soğuk odanın uygun bir yerine
yerleştirilir. Termik genişleme valfinde olduğu gibi termostatın hassas olan
ucu (kuyruk) soğutma devresinin sıcaklığı kontrol edilecek kısmına göre
yerleştirilir. Ayar edilen sıcaklığa göre elektrik devresi açılıp kapanarak
kompresörü tahrik eden elektrik motoruna veya magnetik valfa kumanda edilir.
Termostat esas olarak hassas uç, kapiler boru ve esnek bükümlü borudan meydana
gelmiştir. İstenen sıcaklık ayarına göre bir kutuplu değişken kontak üzerinden
elektrik devreye kumanda yapılır. Hassas uçta sıcaklık yükselmesi ile kapilerboru ve esnek bükümlü boru üzerinden ona pim yay ile denge oluncaya kadar
yukarıya hareket eder.
Akümülatör: Kompresörden önce konur, kompresöre sıvı kaçışını engeller.
Basınç Düşürücü Vanalar: Basınç regülatörleri olup basıncı dengelemeye yararlar.
Basınç Regülatörleri: Buharlaştırıcı basınç regülatörü, buharlaştırıcı çıkışında,
yoğuşturucu basınç regülatörü kondenserden sonra sıvı hattı üzerine konur.
Isı Eşanjörleri: Aşırı kızdırma ve aşırı soğutma yaparak sistem verimi artırılır.
Susturucular: Susturucular kompresörün basma hattındaki ses ve titreşimi engellemek
için tasarlanmıştır. Ürün içerisinde bulunan delikli odacıklar sayesinde,
pistonlu kompresörlerden kaynaklı oluşan sesler, odacıklar içerisinde
çarpışmalarla birlikte minimum seviyeye düşmektedir.
Dört Yollu Vana: Isı pompalarında akış yönünü değiştirebilen elemanlardır. Isıtma
konumundan soğutma konumuna veya tersine geçiş yaptırır. Split klimaların
hepsinde vardır.
www.bilkarsogutma.com.tr
info@bilkargroup.com
+90 212 343 50 40
+90 553 343 50 40
Yorumlar
Yorum Gönder